ALTINCI BÖLÜM
Sigortalılığın Sona Ermesi ve Kuruma Bildirilmesi
1- Sigortalılığın sona ermesi
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların sigortalılıkları hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren sona ermekte, sigortalılığı bu şekilde sona erenlerin ise Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince işverenleri tarafından işten ayrıldığı tarihi takip eden on gün içinde Kuruma sigortalı işten ayrılış bildirgesi (EK-10) ile e-sigorta yoluyla bildirilmesi gerekmektedir.
Kamu idarelerince;
- 4447 sayılı Kanununa göre işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personel,
- Yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınan personel,
- Dış temsilciliklerde istihdam edilmekte olup temsilciliğin bulunduğu ülkede sürekli ikamet izni veya bu devletin vatandaşlığını da haiz bulunan Türk uyruklu sözleşmeli personelden, bulunduğu ülkenin sosyal güvenlik kurumunda sigortalı olduğunu belgeleyenler,
- Dış temsilciliklerde istihdam edilen sözleşmeli personelden uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri çerçevesinde ve temsilciliğin bulunduğu ülkenin ilgili mevzuatının zorunlu kıldığı hallerde bulunulan ülkede sosyal sigorta kapsamında sigortalı yapılanlar,
hakkında işten ayrılış bildirgesinin sigortalılığının sona ermesinden itibaren üç aylık süre içinde Kuruma verilmesi gerekmektedir.
Sigortalı işten ayrılış bildirgesinin verilmesi gereken yasal sürenin son gününün resmi tatile rastlaması halinde bildirge, resmi tatili izleyen ilk iş günü içinde Kuruma verildiği takdirde süresi içinde verilmiş sayılacaktır. (Değişik 1/9/2016 tarihli ve 2016/20 sayılı Genelge) İşten ayrılış bildirgesinin yasal süre içerisinde verilmesinde 5604 sayılı Kanunun mali tatile ilişkin hükümleri bu Genelgenin beşinci bölüm “1.3- Yasal süresinde verilmeyen sigortalı işe giriş bildirgeleri” alt başlığında belirtilen süreler esas alınarak uygulanacaktır.
İşten ayrılış bildirgesine idari para cezası verilmesi uygulamasına 1/8/2009 tarihinden itibaren geçildiğinden sigortalı işten ayrılış bildirgesinin yasal süresinde verilip verilmediğinin tespiti sigortalının işten ayrılış tarihinde geçerli olan mevzuat hükümlerine göre yapılacaktır.
Örnek- 24/7/2009 tarihinde çalıştığı işten ayrılan sigortalının sigortalı işten ayrılış bildirgesinin 3/8/2009 tarihi saat 23:59’a kadar Kuruma verilmesi gerekmekte olup, bu süre geçtikten sonra bildirgenin verilmesi halinde işverene idari para cezası uygulanmayacak, aynı sigortalının 3/8/2009 tarihinde işten ayrıldığı varsayıldığında bildirgenin 13/8/2009 tarihi saat 23:59’a kadar verilmemesi halinde bu defa bildirgenin geç verilmesinden dolayı idari para cezası uygulanacaktır.
50
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
1/10/2008-1/8/2009 tarihleri arasında sigortalı işten ayrılış bildirgesine kaydedilen bilgiler ile ayrıca ilgili aylık prim ve hizmet belgelerinde yer alan bilgiler arasında mutabakatsızlık olması halinde aylık prim ve hizmet belgesindeki bilgiler esas alınacaktır. 1/8/2009 tarihine kadar on günlük süre dolmadan aylık prim ve hizmet belgesi verilmiş ise ayrıca sigortalı işten ayrılış bildirgesinin düzenlenmesi istenmeyecektir.
Örnek- Sigortalı, 26/1/2010 tarihinde işten ayrılmış olup bu sigortalının işten ayrılış bildirgesinin işten ayrıldığı tarihi takip eden 27/1/2010 tarihinden itibaren 5/2/2010 tarihine kadar e-sigorta yoluyla Kuruma bildirilmesi gerekmektedir.
Sigortalı işten ayrılış bildirgesinin meslek adı ve kodu, sigortalının işten ayrılış tarihi ve nedeni ile sigortalının işten ayrıldığı aydaki ve bir önceki aydaki kazancı işten ayrılış tarihi esas alınarak on günlük süre içerisinde düzeltilebildiği gibi bildirge iptali de bu süre içerisinde yapılabilir. ÇSGB iş kolu ve sigortalının adresi her zaman e-sigorta yoluyla işverenler tarafından değiştirilebilir.
İşverenlerin sigortalı işten ayrılış bildirgesinde on günlük süreden sonra yaptıkları işten ayrılış nedenine yönelik düzeltme talepleri ise sigortalı işten ayrılış bildirgesine ait bilgilerin sigortalıların işten ayrıldığı tarihten itibaren onbirinci gün İŞKUR tarafından Kurumumuz bilgisayar sistemine erişim sağlanarak alındığından bu süre dışında Kurumumuzca yapılan düzeltmeler İŞKUR tarafından kabul edilmediğinden işverenlerin ya da sigortalıların düzeltme nedenlerine ilişkin kanıtlayıcı belgelerle İŞKUR müdürlüklerine başvurmaları gerekmektedir.
1.1- İşten ayrılış bildirgesinin re’sen düzenlenmesi
SSİY’nin 112 nci maddesinin sekizinci fıkrasında işyerlerinde; ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığına veya eksik ücret ödendiğine dair belgeleri Kuruma verilmeyen veya verilen bu belgeler Kurumca geçerli sayılmayan sigortalılar ile ilgili olarak düzenlenmesi gereken sigortalı işe giriş bildirgesi, sigortalı işten ayrılış bildirgesi ve aylık prim ve hizmet belgesinin ünitece yapılacak bir ay süreli tebligat ile ilgili işveren veya alt işverenden isteneceği, dokuzuncu fıkrasında ise söz konusu belgelerin yapılan tebligata rağmen verilmediği takdirde ünitece re’sen düzenleneceği öngörülmüştür.
SSİY hükmü gereğince sigortalıların hizmet kayıtlarının incelenmesinde;
- Aylık prim ve hizmet belgesi ile işten çıkışı bulunan sigortalılar için işten ayrılış bildirgesinin bir ay süreli tebligat ile işverenden istenmesi, yapılan tebligata rağmen belgelerin verilmemesi halinde ise ünitece re’sen düzenlenmesi,
- Aylık prim ve hizmet belgesinde hizmeti bulunmayanlar ile işten çıkış tarihi bulunmayanlar hakkında sigortalıların çalışmalarının hak iddia edilen tarihe kadar devam ettiği hususu da dikkate alınarak aylık prim ve hizmet belgesi ile hizmet bildirimlerinin yapılması, çalışmaları devam etmeyen sigortalılar için de işten ayrılış bildirgelerinin işyerinden bir ay süreli tebligat ile istenmesi, işyerinden bu süre içerisinde herhangi bir bildirimde bulunulmaması halinde Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılacak denetim sonucuna göre sigortalıların işten çıkış tarihinin belirlenerek işlem yapılması,
gerekmektedir.
Ayrıca, sigortalı işten ayrılış bildirgesi verilmeyen işyerleri ile ilgili olarak iki yıl boyunca bildirim yapmayan işyerlerinin listesi CİCS ekranında yer alan 1-5 TESCİL BİLGİLERİ LİSTELEME İŞLEMLERİ” menüsü içerisinde; 14.KANUN KAPSAMINDAN ÇIKAN İŞYERLERİ LİSTESİ, 15.KANUN KAPSAMINDAN ÇIKMIŞ-İZ OLMAYAN İŞYERLERİ LİSTESİ, 16.OTOMATİK KANUN KAPSAMINDAN ÇIKARILAN İŞYERLERİ LİSTESİ
51
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
ekranları aracılığıyla işyerinin Kanun kapsamından çıkarılıp çıkarılmadığı tespit edilecek, işyerleri Kanun kapsamından çıkarılmışsa Kanun kapsamından çıkış tarihi itibariyle resen işten ayrılış bildirgesi düzenlenecek, tereddüt oluşması halinde Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılacak denetim sonucuna göre işlem yapılacaktır.
1.2- Yasal süresinde verilmeyen sigortalı işten ayrılış bildirgeleri
Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasına 5838 sayılı Kanunla 1/8/2009 tarihinden itibaren eklenen (j) bendi ile sigortalı işten ayrılış bildirgesini Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyenler veya Kanunda belirtilen süre içinde Kuruma vermeyenler hakkında her bir sigortalı için asgari ücret tutarında, 6283 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile bir takvim ayında işlenen bu fiillerden dolayı tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla her bir sigortalı için asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
1/10/2008-1/8/2009 tarihleri arasında Kuruma on günlük sürenin dışında verilen sigortalı işten ayrılış bildirgeleri için Kanunda herhangi bir müeyyide yer almadığından idari para cezası verilmez.
Örnek- 24/7/2009 tarihinde çalıştığı işten ayrılan sigortalının sigortalı işten ayrılış bildirgesinin 3/8/2009 tarihi saat 23:59’a kadar Kuruma verilmesi gerekmekte olup bu süre geçtikten sonra bildirgenin verilmesi halinde işverene idari para cezası uygulanmayacak, aynı sigortalının 3/8/2009 tarihinde işten ayrıldığı varsayıldığında bildirgenin 13/8/2009 tarihi saat 23:59’a kadar verilmemesi halinde bu defa bildirgenin geç verilmesinden dolayı idari para cezası uygulanacaktır.
1/10/2008-1/8/2009 tarihleri arasında sigortalı işten ayrılış bildirgesine kaydedilen bilgiler ile ayrıca ilgili aylık prim ve hizmet belgelerinde yer alan bilgiler arasında mutabakatsızlık olması halinde aylık prim ve hizmet belgesindeki bilgiler esas alınacaktır. 1/8/2009 tarihine kadar on günlük süre dolmadan aylık prim ve hizmet belgesi verilmiş ise ayrıca sigortalı işten ayrılış bildirgesinin düzenlenmesi istenmeyecektir.
Örnek- Sigortalı, 26/1/2009 tarihinde işten ayrılmış olup bu sigortalının işten ayrılış bildirgesinin işten ayrıldığı tarihi takip eden 27/1/2009 tarihinden itibaren 5/2/2009 tarihine kadar e-sigorta yoluyla Kuruma bildirilmesi gerekmektedir.
Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde yapılan düzenlemeyle;
8/3/2012-30/6/2012 tarihleri arasında her bir sigortalı için tahakkuk edecek idari para cezası tutarı 886,50 / 10 = 88,65 TL olup, idari para cezası, bir takvim ayında bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü işyerleri için 886,50 x 12 = 10.638,00 TL’yi, diğer defterleri tutmakla yükümlü olan işyerleri için 886,50 x 6 = 5.319,00 TL’yi, defter tutmakla yükümlü olmayan işverenler için ise 886,50 x 3 = 2.659,50 TL’yi geçmeyecektir.
1/7/2012-31/12/2012 tarihleri arasında her bir sigortalı için tahakkuk edecek idari para cezası tutarı 940,50 / 10 = 94,05 TL olup, bir takvim ayında idari para cezası bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü işyerleri için 940,50 x 12 = 11.286,00 TL, diğer defterleri tutmakla yükümü olan işyerleri için 940,50 TL x 6 = 5.643,00 TL, defter tutmakla yükümlü olmayan işverenler için ise 940,50 x 3 = 2.821,50 TL’yi geçmeyecektir.
Kanunun 102 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim
52
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden düzenlenenler hariç olmak üzere, sigortalı işten ayrılış bildirgesinin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verilmesi ve söz konusu cezaların ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde, öngörülen cezalar dörtte bir oranına karşılık gelen tutar üzerinden uygulanır. Kanunun beşinci fıkrası gereğince ise idari para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bu defa bunun dörtte üçü tahsil edilir.
Örnek 1- 12/3/2012 tarihinde işten ayrılan sigortalıya ait sigortalı işten ayrılış bildirgesini 22/3/2012 tarihinde Kuruma e-sigorta yoluyla vermesi gereken işveren, bu bildirgeyi 27/3/2012 tarihinde vermiş olup, bildirgenin geç verilmesinden dolayı işverene uygulanacak idari para cezası tahakkuk tutarı 88,65 TL’dir. İşverenin işten ayrılış bildirgesini kendiliğinden ve 30 günlük süre içinde verdiği ve 12/4/2012 tarihinde tebliğ edilen tutarı 18/4/2012 tarihinde ödendiği varsayıldığında 88,65 x ¼ = 22,16 TL, 22,16 x ¾ = 16,62 TL (kuruş kısmı atıldıktan sonra16,00 TL) idari para cezası tahsil edilecektir.
Örnek 2- Örnek 1’deki işverenin bilanço esasına tabi defter tuttuğu ve 150 sigortalıya ait sigortalı işten ayrılış bildirgesini 27/3/2012 tarihinde Kuruma verdiği varsayıldığında 2012 yılı Mart ayının son günü olan 31/3/2012 tarihinde işverene uygulanacak idari para cezası tahakkuk tutarı 88,65 x 150 = 13.297,50 TL olup, bu tutar bilanço esasına tabi defter tutmakta olan işverenlere uygulanan tutardan fazla olduğundan idari para cezası 10.638,00 TL’ye indirilecek, işverenin işten ayrılış bildirgesini 30 gün içinde vermesi ve tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde ödemesi halinde ise 10.638,00 x ¼ = 2.659,50 TL, 2.659,50 x ¾ = 1.994,63 TL (kuruş kısmı atıldıktan sonra 1.994,00 TL) tahsil edilecektir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 92 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince “Süre; hafta, ay veya yıl olarak belirlenmiş ise başladığı güne son hafta, ay veya yıl içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde biter.” hükmü bulunduğundan Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi kapsamında tahakkuk eden cezalarda “bir takvim ayı” ibaresinden ilgili ayın 1’i ile sonu arasında tahakkuk eden cezalar anlaşılacaktır. İşverenlerin ay içinde idari para cezasını ödemek için başvurması halinde (ilişiksizlik belgesi, borcu yoktur, v.b) idari para cezası müracaat tarihine kadar tahakkuk eden cezalara göre belirlenerek tebliğ yapılacak, takvim ayı sonunda işten ayrılış bildirgesinin geç verilmesinden dolayı ceza oluşup oluşmadığı ayrıca kontrol edilecektir.
Örnek 3- Diğer defterleri tutmakla yükümlü (A) işvereni, 4/5/2012 tarihinde işten ayrılan 10 sigortalıya ait sigortalı işten ayrılış bildirgesini 14/5/2012 tarihinde, 15/5/2012 tarihinde işten ayrılan 15 sigortalıya ait işten ayrılış bildirgesini 25/5/2012 tarihinde, 28/5/2012 tarihinde işten ayrılan 20 sigortalıya ait işten ayrılış bildirgesini ise 7/6/2012 tarihinde e-sigorta yoluyla Kuruma vermesi gerekirken söz konusu bildirgeleri 30 gün geçtikten sonra ve farklı tarihlerde Kuruma vermiştir.
Diğer defterleri tutmakla yükümlü işverene 30/6/2012 tarihine kadar her bir takvim ayında uygulanacak idari para cezası üst sınırı 886,50 x 6 = 5.319,00 TL olup 2012 yılı Mayıs ayında toplam 25 sigortalı için 25 x 88,65 = 2.216,25 TL, 2012 Haziran ayında ise 20 sigortalı için 20 x 88,65 = 1.773,00 TL ceza tahakkuk edecektir. 2012 yılı Mayıs ve Haziran aylarında tahakkuk eden cezaların 9/7/2012 tarihinde işverene tebliğ edildiği, işvereninde 15 gün içinde cezaları ödediği varsayıldığında 2012 yılı Mayıs ayı için 2.216,25 x ¾ = 1.662,19 TL, (kuruş kısmı atıldıktan sonra 1.662,00 TL), 2012 yılı Haziran ayı için 1.773,00 x ¾ = 1.329,75 TL (kuruş kısmı atıldıktan sonra 1.329,00 TL) idari para cezası tahsil edilecektir.
53
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
Örnek 4- Diğer defterleri tutmakla yükümlü (B) işyerince 1-31/7/2012 takvim ayı için 65 sigortalıya ait sigortalı işten ayrılış bildirgesinin yasal süresi dışında ve bildirgenin verilme süresi geçtikten sonra 30 gün içinde kendiliğinden verildiği, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödendiği varsayıldığında, 940,50 x 6 = 5.643,00 TL, 5.643,00 x ¼ = 1.410,75 TL, 1.410,75 x ¾ = 1.058,06 TL (kuruş kısmı atıldıktan sonra 1.058,00 TL) idari para cezası uygulanmıştır. İşverenin daha sonra 2012 yılı Temmuz ayında 3 sigortalıya ait sigortalı işten ayrılış bildirgesini 30 günlük sürenin dışında vermesi ya da bu durumun Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından tespit edilmesi halinde, işverenin o takvim ayına ilişkin idari para cezası üst limitine göre ödeme yapmış olması nedeniyle sonradan verilen sigortalı işten ayrılış bildirgelerine uygulanan idari para cezası komisyon kararı ile kaldırılacaktır.
Örnek 5- Örnek 4’deki işverenin 65 sigortalıya ait sigortalı işten ayrılış bildirgesini yasal yasal süresi dışında ve bildirgenin verilme süresi geçtikten sonra 30 gün içinde kendiliğinden vermediği ve idari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödediği varsayıldığında işverenden 940,50 x 6 = 5.643,00 TL, 5.643,00 x ¾ = 4.232,25 TL (kuruş kısmı atıldıktan sonra 4.232,00 TL) idari para cezası tahsil edilecektir. İşverenin daha sonra 2012 yılı Temmuz ayında 3 sigortalıya ait sigortalı işten ayrılış bildirgesini de 30 günlük süre dışında vermesi ya da bu durumun Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından tespit edilmesi halinde işverenin o takvim ayına ilişkin idari para cezası üst limitine göre ödeme yapmış olması nedeniyle sonradan verilen sigortalı işten ayrılış bildirgelerine uygulanan idari para cezası komisyon kararı ile kaldırılacaktır.
6283 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi ile “31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde bu Kanunun 3 üncü maddesi ile yapılan değişiklik, bu Kanunun yayımı tarihinden önce tahakkuk ettirildiği halde ödenmemiş olan cezalar için de uygulanır, ancak tahsil edilmiş tutarlar red ve iade veya mahsup edilmez.” hükmü bulunduğundan Kanununun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi ile yapılan düzenleme 8/3/2012 tarihinden önce tahakkuk ettirildiği halde ödenmemiş olan cezalar için de uygulanacaktır.
Örnek 6- 16/11/2011 tarihinde işten ayrılan 180 sigortalıya ait sigortalı işten ayrılış bildirgesini 26/11/2011 tarihinde Kuruma e-sigorta yoluyla vermesi gereken ve diğer defter türlerini tutmakla yükümlü olan işveren, bu bildirgeleri 28/12/2011 tarihinde vermiş olup işverene her bir sigortalı için 180 x 837,00 = 150.660,00 TL ceza tahakkuk ettirilmiştir. İşverenin söz konusu tutarı ödememesi nedeniyle yeni düzenleme doğrultusunda 2011 yılı Kasım ayının son günü olan 30/11/2011 tarihinde işverene uygulanacak idari para cezası tahakkuk miktarı 837,00 / 10 = 83,70, 83,70 x 180 = 15.066,00 TL’dir. Bu tutar diğer defterler için belirlenen tutarın üstünde olduğundan işverene 837,00 x 6 = 5.022,00 TL idari para cezası uygulanacak, işverenin tebliğ tarihinden 15 gün içinde peşin ödenmesi halinde 5.022,00 x ¾ = 3.766,50 (kuruş kısmı atıldıktan sonra 3.766,00 TL) tahsil edilecektir.
Örnek 7- Kurum denetim elemanı tarafından yapılan incelemede 28/9/2009 tarihinde işten ayrıldığı tespit edilen sigortalının sigortalı işten ayrılış bildirgesinin verilmediği tespit edilmiş olup, işten ayrılış bildirgesi re’sen düzenlenerek idari para cezası 29/3/2012 tarihinde tebliğ edilmiştir. İşverenin idari para cezasını 15 gün içinde ödemesi halinde 693,00 / 10 = 69,30 TL, 69,30 x ¾ = 51,98 (kuruş kısmı atıldıktan sonra 51,00 TL) tahsil edilecektir.
54
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
1.3- Kanunun 9 uncu maddesinin (d) ve (e) bentleri kapsamında işten ayrılanların bildirimi
Kanunun 9 uncu maddesinin (d) bendinde sayılan 5 inci maddeye tabi olarak haklarında bazı sigorta kolları uygulanan sigortalılar ile 9 uncu maddenin (e) bendinde sayılan 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (l) bendi kapsamında olanlardan, çalışmakta iken bulunduğu ülkenin sosyal güvenlik kurumu ile irtibatlandırılanlar ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri çerçevesinde, seçimini bu yönde kullananların sigortalılıklarının sona ermesine ilişin Kuruma geç verilen sigortalı işten ayrılış bildirgesinden dolayı idari para cezası uygulanmaz.
1.4- İşe iade davası sonunda işe başlatılmayan sigortalıların işten ayrılış bildirgesinin verilme süresi (Ek, 28/2/2014 tarihli ve 2014/5 sayılı Genelge)
4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesinde, işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verilmesi halinde, işverenin, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorunda olduğu, işçinin başvurusu üzerine bir ay içinde işe başlatılmaması halinde işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olduğu, kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer haklarının ödeneceği, işçinin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorunda olduğu, bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise işverence yapılmış olan feshin geçerli bir fesih sayılacağı ve işverenin sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olacağı hükmü bulunmaktadır.
21/8/2013 tarihli ve 28742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan SSİY’nin 25 inci maddesine eklenen yedinci fıkra ile açmış olduğu dava sonucunda işe iade davasını kazanan sigortalıların işverence işe başlatılmaması halinde işverenlerce işten ayrılış bildirgesinin verilme süresi düzenlenmiş olup, işverenlerin sigortalı personelin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar işten ayrılış bildirgelerini vermeleri halinde bildirge yasal süresi içinde verilmiş sayılacağından işverenlere işten ayrılış bildirgesinin geç verilmesi nedeniyle idari para cezası uygulanmayacaktır.
Örnek 1- 13/2/2013 tarihinde işverence geçerli sebep gösterilmeden işten çıkarılan ve aynı tarih itibariyle işverence işten ayrılış bildirgesi düzenlenerek Kuruma verilen sigortalının 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre açtığı işe iade davası 30/10/2013 tarihinde kesinleşmiştir. Sigortalı 31/10/2013 tarihinde işverene işe başlatılmak üzere müracaat etmiştir. Sigortalının tebligatının aynı tarihte işverene ulaşmış olduğu varsayıldığında sigortalıyı işe başlatmamaya karar veren işverenin dört aylık ücret ödeyeceği sürenin son günü olan 13/6/2013 tarihine göre düzenleyeceği işten ayrılış bildirgesini 2013 yılı Kasım ayı sonuna kadar Kuruma vermesi gerekmektedir. Bu süre içinde verilen işten ayrılış bildirgesi nedeniyle idari para cezası uygulanmayacaktır. Ünitece mahkeme kararı gereğince işlem yapılacağından 13/2/2013 tarihinde verilen işten ayrılış bildirgesi de yersiz durumda verilmiş olduğundan ilgili programdan mahkeme kararı seçeneği seçilerek silinecektir.
Örnek 2- Örnek 1’deki sigortalının işe başlamaya ilişkin tebligatının 7/11/2013 tarihinde işverene ulaştığı varsayıldığında 14/6/2013 tarihine göre düzenlenecek işten ayrılış bildirgesinin 2013 yılı Aralık ayı sonuna kadar işverence verilmesi halinde işten ayrılış bildirgesine idari para cezası uygulanmayacaktır.”
55
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
2- Sigortalı işten ayrılış bildirgesinin düzenlenmesi
Sigortalının işten ayrılış bildirgesinde yer alan işten ayrılış tarihi, prime esas kazanç ve gün sayısı ile işten ayrılış nedeni bilgileri Kurumumuzca sigortalının işten ayrıldığı tarihin tespiti ve ay içinde işten ayrılan sigortalının aylığının hesaplanması ile İŞKUR tarafından işsizlik ödeneğinin hesaplanmasında doğrudan kullanıldığından bu bilgilerin hatasız ve noksansız doldurulması gerekmektedir. Sigortalıya hak etmediği halde aylık ve işsizlik ödeneği ödenmesi halinde yersiz ödemeye sebep olan işveren bu durumdan sorumlu tutulacaktır.
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalılardan naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer bir işyerinde çalışmak üzere işten ayrılanlar için sigortalı işten ayrılış bildirgesi verilecek, ancak söz konusu bildirgenin geç verilmesinden dolayı idari para cezası uygulanmayacaktır.
Ay içinde işten ayrılan sigortalıların on günlük süre geçmeden tekrar aynı işyerinde çalışmaya başlaması halinde de sigortalı işten ayrılış bildirgesi alınacaktır.
1/8/2009 tarihinden itibaren işten ayrılan sigortalılar için sigortalı işten ayrılış bildirgesi aşağıdaki açıklamalara göre doldurulacaktır.
Buna göre;
- “Sosyal Güvenlik Sicil Numarası” alanına Türk vatandaşları için T.C. kimlik numarası, yabancı uyruklular içinse Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce verilen numara, “A- Sigortalının Kimlik/Adres Bilgileri” bölümünün 1 ila 12 numaralı alanlarına sigortalı tarafından beyan edilen nüfus cüzdanı ve ikamet adresi bilgileri,
- “B- Sigortalının Sosyal Güvenlik Bilgileri” bölümünün 13 numaralı alanına 2008 yılı Mayıs ayından önce SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandıklarda çalışanlar için sicil, iştirakçi veya sandık numarası,
yazılacaktır.
14 numaralı “Meslek adı ve kodu” alanına Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi çalışan sigortalılar için fiilen yaptıkları mesleklerinin adı ve kodu işaretlenecek, İŞKUR tarafından belirlenen “Meslek adı ve kodu” bilgileri ise “www.sgk.gov.tr” internet adresinde görüntülenecektir.
- “C- Sigortalının Hizmet Bilgileri” bölümünün 15 numaralı İşten Ayrılış Nedeni, 16 numaralı Eksik Gün Nedeni ve 17 numaralı Ücret (yüzde usulü) alanları aşağıda açıklandığı şekilde doldurulacaktır.
2.1- İşten ayrılış nedeni
Sigortalının işten ayrılış nedeni (kodu) alanına hizmet akdi sona eren sigortalının Kanun, 4857 sayılı Kanun ve 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesine uygun işten ayrılış nedeni işaretlenecektir.
56
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
İŞTEN AYRILIŞ NEDENLERİ
Sıra No
Ayrılış Nedeni
Kanun Maddesi
1
Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi
4857 sayılı Kanun Madde 15
2
Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi
4857 sayılı Kanun Madde 15
3
Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa)
4857 sayılı Kanun Madde 17
4
Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi
4857 sayılı Kanun Madde 17, 854 sayılı Kanun Madde 16, 5953 sayılı Kanun Madde 6/4. Fıkra
5
Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi
4857 sayılı Kanun Madde11
8
Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle
1475 sayılı Kanun Madde 14
(4857 sayılı Kanun Madde 120)
9
Malulen emeklilik nedeniyle
1475 sayılı Kanun Madde 14
(4857 sayılı Kanun Madde 120)
10
Ölüm
1475 sayılı Kanun Madde 14
(4857 sayılı Kanun Madde 120)
11
İş kazası sonucu ölüm
1475 sayılı Kanun Madde 14
(4857 SK. Md.120)
12
Askerlik
1475 sayılı Kanun Madde 14
(4857 sayılı Kanun Madde 120)
13
Kadın işçinin evlenmesi
1475 sayılı Kanun Madde 14
(4857 sayılı Kanun Madde 120)
14
Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması
1475 sayılı Kanun Madde 14
(4857 sayılı Kanun Madde 120)
15
Toplu işçi çıkarma
4857 sayılı Kanun Madde 29
16
Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene
ait diğer işyerine nakli
-
17
İşyerinin kapanması
4857 sayılı Kanun Madde 3
18
İşin sona ermesi
-
19
Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
-
57
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
20
Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
-
21
Statü değişikliği
-
22
Diğer nedenler
-
23
İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih
4857 sayılı Kanun Madde 24-III
24
İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih
4857 sayılı Kanun Madde 24-I
25
İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih
4857 sayılı Kanun Madde 24-II,
5953 sayılı Kanun Madde 11-I
26
Disiplin kurulu kararı ile fesih
4857 sayılı Kanun Madde 25-II
27
İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih
4857 sayılı Kanun Madde 25-III-IV
28
İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih
4857 sayılı Kanun Madde 25-I,
5953 SK. Md.12/I
29
İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih
4857 sayılı Kanun Madde 25-II
30
Vize süresinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
-
31
Türk Borçlar Kanunu, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmeleri Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih
-
32
4046 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih
-
33
Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi
5953 sayılı Kanun Madde 7
34
İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih
4857 sayılı Kanun Madde 6
35
6495 SK nedeniyle devlet memurluğuna geçenler
(Ek 1/9/2016 tarihli ve 2016/20 sayılı Genelge)
36 OHAL/KHK
(Ek 1/9/2016 tarihli ve 2016/20 sayılı Genelge)
37 Doğum nedeniyle işten ayrılma
(Ek 1/9/2016 tarihli ve 2016/20 sayılı Genelge)
1/8/2009 tarihinden önce sigortalı işten ayrılış bildirgesi ve aylık prim ve hizmet belgesinde yer alan “6” numaralı “İş sözleşmesinin haklı nedenlerle işçi tarafından feshi” ve “7” numaralı “İş sözleşmesinin haklı nedenlerle işveren tarafından feshi” nedenleri kaldırılmış, 4857
58
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
sayılı Kanunun 24 ve 25 inci madde hükümleri göz önüne alınarak 23 ila 29 numaralı seçenekler ilave edilmiştir.
Malullük ve yaşlılık aylığı bağlanması için işinden ayrılan sigortalılar ile çalışmakta iken ölen sigortalıların işten ayrılış bildirgeleri on günlük süre beklenmeden verilecektir.
2.2- Eksik gün nedeni
Sigortalı işten ayrılış bildirgesinde ay içinde 30 günden az çalışan sigortalıların işten ayrıldığı aya ve bir önceki aya ait bilgileri ile eksik gün nedeni yazılır. Sigortalı işten ayrılış bildirgesinin doldurulmasında ve gün sayısının hesaplanmasında 1/9/2012 tarihli ve 28398 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İşveren Uygulama Tebliği gereğince işlem yapılır.
EKSİK GÜN NEDENİ
1
İstirahat
12
Birden fazla
3
Disiplin cezası
13
Diğer
4
Gözaltına alınma
15
Devamsızlık
5
Tutukluluk
16
Fesih tarihinde çalışmamış
6
Kısmi istihdam
17
Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma
7
Puantaj kayıtları
18
Kısa çalışma ödeneği
8
Grev
19
Ücretsiz doğum izni
9
Lokavt
20
Ücretsiz yol izni
10
Genel hayatı etkileyen olaylar
21
Diğer ücretsiz izin
11
Doğal afet
22
5434 SK ek 76, gm 192
2.3- Ücret (yüzde usulü)
Ücreti 4857 sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince ödenenlerin gerçek ücretlerinin ay sonunda tahakkuk etmesi nedeniyle ay içinde işten ayrılanların gerçek kazancının tespit edilemediği durumlarda bu alan işaretlenir. Bu şekilde ücret alan sigortalılara aylık bağlandıktan sonra işten ayrıldıkları tarihteki aylık prim ve hizmet belgesine bakılarak kazançlarının değişip değişmediği hususu kontrol edilir.
Örnek 1- Sigortalı, 6/7/2009 tarihinde işe başlamış, 17/8/2009 tarihinde belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi nedeniyle işten ayrılmıştır. Bu sürede asgari ücret ödenen sigortalının işten ayrılış bildirgesi aşağıdaki şekilde doldurulacaktır.
Sigortalının işten ayrıldığı tarih
17/8/2009
Sigortalının işten ayrılış nedeni (kodu)
4
Yıl
Ay
Belge Türü
Gün sayısı
Prime esas kazanç tutarı
Ay içinde
Eksik
gün
nedeni (kodu)
İşe giriş tarihi
İşten çıkış tarihi
Gün
Ay
Gün
Ay
2009
7
1
26
600,60
6
7
2009
8
1
17
392,70
17
8
59
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
Sigortalının çalıştığı gün sayısı, işe giriş ve çıkış tarihleri ile eşit olduğundan eksik gün nedeni işaretlenmeyecektir.
Örnek 2- Aynı işverenin (B) işyerinde çalışmakta iken sigortalı (D)’yi sözleşmesi sona ermeden 30/7/2009 tarihinde (C) işyerine nakledilmesi nedeniyle (B) işyerinden işten ayrılış bildirgesi verilmiştir. Bu defa (C) işyerinde çalışmakta iken 24/9/2009 tarihinde işten çıkarılmıştır. Ağustos ayında 20 gün ücretsiz izin alan, Eylül ayında da primleri asgari ücret üzerinden bildirilen sigortalı (C)’nin işten ayrılış bildirgesi aşağıdaki şekilde doldurulacaktır.
Sigortalının işten ayrıldığı tarih
24/9/2009
Sigortalının işten ayrılış nedeni (kodu)
16
Yıl
Ay
Belge Türü
Gün sayısı
Prime esas kazanç tutarı
Ay içinde
Eksik
gün
nedeni (kodu)
İşe giriş tarihi
İşten çıkış tarihi
Gün
Ay
Gün
Ay
2009
8
1
11
254,10
1
8
21
2009
9
1
24
554,40
24
9
Örnek 3- (E) işyeri 6 ay ücretsiz izin aldıktan sonra 19/11/2009 tarihinde işe başlamayan sigortalı (F)’nin iş sözleşmesini ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile feshetmiş aynı tarihte işten çıkarmıştır. (F)’nin işten ayrılış bildirgesi aşağıdaki şekilde doldurulacaktır.
Sigortalının işten ayrıldığı tarih
19/11/2009
Sigortalının işten ayrılış nedeni (kodu)
29
Yıl
Ay
Belge Türü
Gün sayısı
Prime esas kazanç tutarı
Ay içinde
Eksik
gün
nedeni (kodu)
İşe giriş tarihi
İşten çıkış tarihi
Gün
Ay
Gün
Ay
2009
10
1
0
0
21
2009
11
1
0
0
19
11
21
Ayrıca, 18 numaralı alan ücretleri yüzde usulü ödenen sigortalılar için işaretlenecek, 19 numaralı alana 6356 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine göre belirlenen iş kolu, 20 numaralı alana SGK işyeri sicil numarası, 21 numaralı alana gerçek kişiler için 11 haneli T.C kimlik numarası, tüzel kişiler için 10 haneli vergi kimlik numarası yazılacaktır.
3- İşten ayrılış bildirgesi düzeltme/silme işlemleri
(Değişik, 3/7/2015 tarihli ve 2015/19 sayılı Genelge)Sigortalı işten ayrılış bildirgesinin, işverenler tarafından verildikten sonra 10 gün içinde silinmesi ve güncellenmesi işlemi ile meslek adı ve kodu, ÇSGB iş kolu ve sigortalının adresi her zaman e-sigorta yoluyla işverenler tarafından güncellenebilmektedir. 10 günlük süre geçtikten sonra işverence bildirgenin sehven verilmesi, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından düzenlenen raporlarla silinmesinin istenmesi ya da mahkeme kararı ile silinmesi gereken durumlarda silme işlemi “4/a Tescil Programı”nın “İşten Ayrılış Silme” menüsü aracılığıyla yapılacaktır.
60
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
(Değişik, 3/7/2015 tarihli ve 2015/19 sayılı Genelge) İşverenlerin işten ayrılış bildirgesinin verilme süresi geçtikten sonraki düzeltme ve güncelleme taleplerinin yapılabilmesi bakımından, işverenin sunduğu belgelerdeki işten ayrılış tarihinin aylık prim ve hizmet belgesindeki bildirimle kontrol edilmesi, şüphe ve tereddüt olmaması halinde söz konusu bildirgelerin döküm alındıktan sonra silinmesi, sigortalı işten ayrılış bildirgesinin gün, prime esas kazanç ve işten çıkış tarihi bilgilerinin aylık prim ve hizmet belgesi Kuruma verilmemişse işverenden temin edilerek, verilmiş ve işverenin beyanı ile uyumlu ise aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen kayıtlar esas alınarak düzeltilmesi, oluşan idari para cezasının silinen işten ayrılış bildirgesinin verilme süresi içinde olması halinde komisyon kararı ile kaldırılması gerekmektedir.
(Değişik, 3/7/2015 tarihli ve 2015/19 sayılı Genelge)Diğer taraftan, işten ayrılış nedeni ve işten ayrılış tarihinin 10 günlük süreden sonra Kurumumuzca düzeltilmesi halinde, işsizlik sigortası ödeneği almak isteyen sigortalılara düzeltilen işten ayrılış bildirgesi ile 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesi kapsamında somut belge ile (ihbar veya kıdem tazminatının ödendiğini gösterir bordro veya banka dekontu vs.) İŞKUR’a müracaat etmesi yönünde bilgi verilecektir.
(Değişik, 3/7/2015 tarihli ve 2015/19 sayılı Genelge)Sigortalıların işten ayrılış nedenine yönelik talepleri işverenle birlikte müracaat etmişse değiştirilecek, bunun dışında sigortalı taleplerinde işten ayrılış nedeni ile ilgili herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır. İşverenlerin işten ayrılış nedenine yönelik talepleri buna ilişkin belgelerle müracaat edilmesi halinde değiştirilecektir.
(Değişik, 3/7/2015 tarihli ve 2015/19 sayılı Genelge)İşverenlerin sigortalı işten ayrılış bildirgesini kendilerine ait diğer bir işyerinden sehven verilmesine yönelik vermiş olduğu dilekçelere istinaden aylık prim ve hizmet bildirgesinde sigortalının bir önceki aya ilişkin çalışmasının işverenin iddia ettiği şekilde olduğunun tespit edilmesi halinde “(4/a) Tescil Programı”nın “İşten Ayrılış Bildirgesi” menüsünden işyeri numarasının güncellenecek, bu düzeltmeden dolayı idari para cezası uygulanmayacaktır.
4- İŞKUR kursiyerlerinden kursları sona erenlerin bildirimi
Kursiyerlerin sigortalılıkları, kurstan ayrıldıkları tarihten itibaren sona erecek, bunlar için Kanunun 9 uncu maddesi gereğince işten ayrılış bildirgesi verilmeyecektir. İşten ayrılış tarihi olarak, aylık prim ve hizmet belgesi ile Kuruma bildirilen işten ayrılış tarihi dikkate alınacaktır.
5- 4046 sayılı Kanuna göre iş kaybı tazminatı alma hakkı sona erenlerin bildirimi
İş kaybı tazminatı alanların sigortalılıkları iş kaybı tazminatı ödeme süresinin bittiği tarihte sona erecek, iş kaybı tazminatı sona erenler için Kanunun 9 uncu maddesi gereğince işten ayrılış bildirgesi verilmeyecektir. İşten ayrılış tarihi olarak, “28” numaralı aylık prim ve hizmet belgesi ile Kuruma bildirilen işten ayrılış tarihi dikkate alınacaktır.
6- İŞKUR tarafından düzenlenen toplum yararına çalışma programlarına katılanlardan işten ayrılanların bildirimi
İŞKUR tarafından düzenlenen toplum yararına çalışma programlarına katılanların sigortalılıkları, işlerinden ayrıldıkları tarihten itibaren sona ermekte, sigortalılıkları bu şekilde sona erenlerin ise Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince işverenleri tarafından on gün içinde Kuruma sigortalı işten ayrılış bildirgesi (EK-10) ile e-sigorta yoluyla bildirilmesi gerekmektedir.