Kanunun 4 üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (b) Bendi
Kapsamında Çalışan Yabancı Uyrukluların Sigortalılığı
1- Yabancı ülkede sigortalı sayılanlar
Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerde sigortalı sayılanlardan, ülkemizde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışacak olanlar hakkında, sosyal güvenlik sözleşmeleri, idari anlaşmalar ve protokollerde mevzuata tabi olmaya ilişkin düzenlemelerde belirlenen esaslara göre işlem yapılacaktır.
Sosyal güvenlik sözleşmelerinde hangi ülke mevzuatına tabi olunacağına ilişkin düzenleme bulunmayan veya ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde ikamet edip o ülkelerde sigortalı sayılanların bu sigortalılıklarından dolayı Türkiye’de
189
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaya başlamaları halinde Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılıkları başlatılmayacaktır.
Örnek- Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan Çin Halk Cumhuriyetinde ikamet eden ve şirket ortaklığından dolayı bu ülkede sigortalılığı bulunan sigortalının, Türkiye’de de şirket ortağı olması durumunda ikamet ettiği ülkedeki sigortalılığından dolayı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılığı başlatılmayacaktır.
Türkiye’de ikamet eden ve kendi adına ve hesabına çalışması bulunanlar sosyal güvenlik sözleşmelerindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla yabancı ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olup olmadıklarına bakılmaksızın Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılacaklardır.
2- Yabancı ülke mevzuatına göre aylık alanlar
Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerden aylık alanlardan ülkemizde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışacak olanlar hakkında, sosyal güvenlik sözleşmeleri, idari anlaşmalar ve protokollerde mevzuata tabi olmaya ilişkin yapılmış düzenlemelerde belirlenen esaslara göre işlem yapılacaktır.
Sosyal güvenlik sözleşmelerinde hangi ülke mevzuatına tabi olunacağına ilişkin düzenleme bulunmayan veya ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden aylık alanlar Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaya başlamaları halinde 1/10/2008 tarihinden sonra Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılacaktır.
Örnek- Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan Avustralya’dan yaşlılık aylığı almakta olan ve Türkiye’de ikamet eden kişinin 25/7/2009 tarihinde Türkiye’de başlayan basit usulde vergi mükellefiyetine istinaden (4/b) kapsamında sigortalılığı aynı tarih itibariyle başlatılacaktır.
Ülkemizle arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerde sigortalı sayılanlar, akit ülkede sigortalı olduklarını gösterir mutabakatı sağlanmış belgeyi, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde sigortalı sayılanlar ise o ülkede belge vermeye yetkili kuruluşlardan alacakları sigortalı olduklarını gösterir belgeyi kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalıştıkları yerdeki yetkili SGİM/SGM’ye vereceklerdir.
3- Sosyal güvenlik destek primine tabi olma
1/10/2008 tarihinden önce yabancı bir ülkedeki çalışmalarından dolayı yaşlılık veya malullük aylığı almakta olanların Türkiye’de mülga 1479 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olmayı gerektirecek faaliyetlerde bulunduklarında sosyal güvenlik destek primine tabi tescillerinin yapılması, 1/10/2008 tarihinden itibaren ise bahsi geçen sigortalıların Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız faaliyetlerde bulunmaları halinde sosyal güvenlik destek primine tabi olmadan ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinde yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla uzun vade sigorta kollarına tabi olarak prim ödemeleri gerekmektedir.
190
Sigortalılık İşlemleri
2013/11 GENELGE
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı
Örnek 1- 1/5/2000 tarihinden itibaren Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden yaşlılık aylığı alan kişinin, Türkiye’de 20/4/2004 tarihinden itibaren şirket ortağı olması nedeniyle aynı tarih itibariyle sosyal güvenlik destek primine tabi tutulacak ve 30/9/2008 tarihi itibariyle bu kesinti sona erdirilip şirket ortaklığının devam etmesi halinde 1/10/2008 tarihi itibariyle Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.
Örnek 2- 15/4/1998 tarihinden itibaren Kanada’dan malullük aylığı alan kişinin, Türkiye’de 10/3/2009 tarihinde gerçek usulde vergi mükellefiyeti başlaması nedeniyle sosyal güvenlik destek primine tabi olmadan 10/3/2009 tarihi itibariyle Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.
3201 sayılı Kanuna göre borçlanma yaparak Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında aylık bağlananlardan (b) bendi kapsamında çalışması bulunan sigortalılar 1/10/2008 tarihinden itibaren (b) bendi kapsamında sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışamazlar. Ancak bu sigortalıların 5997 sayılı Kanun ile değişik 3201 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin (B) fıkrasında yapılan düzenlemeyle 19/6/2010 tarihinden itibaren sosyal güvenlik destek primi kapsamında tescillerinin yapılması gerekmektedir.
Bu nedenle 3201 sayılı Kanuna göre borçlandıkları süreler dikkate alınarak Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında yaşlılık aylığı bağlananlardan (b) bendine tabi çalışması bulunanların 1/10/2008 tarihinden itibaren 19/6/2010 tarihine kadar (b) bendi kapsamında tescil işlemlerinin yapılması ve 19/6/2010 tarihinden itibaren ise sosyal güvenlik destek primi kapsamında sigortalı sayılmaları gerekmektedir.
Örnek 3- Yurtdışındaki çalışmalarından dolayı 1/3/2009 tarihinde 3201 sayılı Kanuna göre 4/a kapsamında borçlanma talebinde bulunarak yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının 15/8/2009 tarihinde vergi kaydına istinaden (b) bendi kapsamında çalışması başlamıştır. Sigortalının 15/8/2009 tarihinde (b) bendi kapsamında sigortalılığı başlatılarak 18/6/2010 tarihinde sona erdirilecek, 19/6/2009 tarihinden itibaren de sosyal güvenlik destek primi kapsamında tescili yapılacaktır.
4- Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmamış ülke vatandaşlarından ülkemizde çalışma izni alarak çalışanların (4/b) kapsamındaki sigortalılıkları (Ek, 1/9/2016 tarihli ve 2016/20 sayılı Genelge)
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 27 nci maddesinin birinci fıkrasına göre, geçerli çalışma izni ile 27/2/2013 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 10 uncu maddesine istinaden verilen Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi ikamet izni sayıldığından, 11/4/2014 tarihi itibarıyla çalışma izni alarak kendi nam ve hesabına ülkemizde bağımsız çalışanlar (4/b) kapsamında sigortalı sayılacaklardır.
Örnek- Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan Uruguay’da şirket ortaklığından dolayı sigortalılığı bulunan kişinin 1/2/2014 tarihli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından düzenlenmiş çalışma iznine sahip ve aynı tarihte Türkiye’de de şirket ortağı olması durumunda, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında 11/4/2014 tarihi itibarıyla sigortalılığı başlatılacaktır.