Dijital Vasiyet: Öldükten Sonra Sosyal Medya Hesaplarına Ne Oluyor?

Günümüzde sosyal medya, insan yaşamının en önemli bir unsurları arasında yer alıyor. Dünya genelinde milyonlarca insan sosyal medyayı yoğun olarak kullanıyor. Fotoğraflarımızı, düşüncelerimizi, anılarımızı ve beğenilerimizi kısacası yaşamlarımızı sosyal medyada paylaşıyoruz. Yani pek çoğumuzun sosyal medya aracılığıyla internete aktardığımız bir “dijital mirası” var. Öte yandan çevirim içi oyunlardaki avatarlarımız veya online bankacılık hizmetleri için kullandığımız kişisel bilgilerimiz de dijital mirasımızın önemli parçaları. Bununla birlikte bir insanın dijital mirasının hem kendisi hem de yakınları için büyük bir önem taşıdığı rahatlıkla söylenebilir. Peki, bir insan yaşamını kaybettikten sonra internetteki varlığına, anılarına, fotoğraflarına, sosyal medya hesaplarına ve daha geniş anlamda dijital mirasına ne oluyor? Öldükten sonra dahi internetteki veri güvenliğimizi korumamız mümkün mü? İşte bu notada dijital vasiyet kavramı önem kazanıyor. Peki, dijital vasiyet nedir? Detaylara birlikte bakalım.

Sosyal medya insan yaşamının ayrılmaz bir parçası konumunda

Dünyanın dört bir yanındaki milyonlarca insan farklı sosyal medya platformlarını yoğun şekilde kullanıyor. Fotoğraflarımızı, duygu ve düşüncelerimizi, anılarımızı ve beğenilerimizi sosyal medyada diğer insanlarla paylaşıyoruz. Yani pek çoğumuzun sosyal medya aracılığıyla internete aktardığı bir dijital mirası var.

Çevrim içi oyunlardaki avatarlar ve farklı alanlarda kullandığımız kişisel verilerimiz dijital mirasımızın önemli unsurları arasında yer alıyor

Örneğin uzmanlar, online oyunlarda yarattığımız karakterlerin ve bu mecralardaki paylaşım ve konuşmalarımızın da dijital mirasımızın bir parçası olduğu görüşünde. Ayrıca online bankacılık ve benzeri alanlarda kullandığımız kişisel verilerimiz de internetteki varlığımızın yani dijital mirasımızın önemli unsurları olarak karşımıza çıkıyor. Kısacası dijital miras, yalnızca sosyal medya hesaplarımızla sınırlı değil. Bununla birlikte öldüğümüzde internetteki varlığımıza ne olacağı sorusuna yanıt bulabilmek özellikle yakınlarımız için sandığımızdan çok daha önemli. İşte bu noktada dijital vasiyet kavramına yakından bakmak gerekiyor.

Dijital vasiyet nedir?

Dijital vasiyet, bir kişinin ölmeden önce dijital varlığının kaderini belirleyen vasiyetler olarak tanımlanıyor. İnsanlar sosyal medya hesaplarına, oyunlardaki karakterlerine, alışveriş sitelerindeki veya mobil uygulamalardaki bilgilerine ne olacağına, ölmeden önce hazırladıkları bu vasiyetler ile karar verebiliyor. Ancak dijital vasiyetlerin yeteri kadar popüler olduğunu söylemek pek mümkün değil. Bu sebeple bir insanın ölümünden sonra dijital varlığına ne olacağı sorusuna çoğu zaman yakınlarının yanıt bulması gerekiyor.

Bir insan öldüğünde sosyal medya hesaplarına ve daha geniş anlama dijital mirasına ne oluyor?

Günümüzde, yakınlarını kaybeden ve onların sosyal medya hesapları ile ne yapacağını bilemeyen ve bu doğrultuda oldukça ciddi duygusal travmalar yaşayan pek çok insan var. Yani bir kullanıcı öldüğünde, sosyal medyadaki varlığına ve dijital mirasına ne olacağı konusu büyük önem taşıyor.

Çoğu durumda sosyal medya hesapları, bir aile yakını ilgili platforma kişinin öldüğünü haber verene kadar aktif kalıyor

Bazı sosyal medya platformları ölen kişinin yakınlarına, vefat edenin hesabını kapatma seçeneğini sunuyor

Ancak ölen kullanıcının hesabını kaldıran veya donduran sosyal medya platformları da var.

Instagram ve Facebook’un sahibi Meta, bir kullanıcının ölüm belgesi iletildiğinde ilgili hesabı kaldırıyor veya hesabı donduruyor

Bu yönteme “hesap anıtlaştırma” adı veriliyor ve bu sayede ölen kişinin yakınları sayfada anılar ve fotoğraflar paylaşabiliyor. Bu yöntemde kullanıcının ismi yanında “anısına” ifadesi yer alıyor. Şayet profilin sahibi geçmişte resmi bir izin vermemişse bu hesap başkaları tarafından yönetilemiyor ya da bu profilin kaldırılması talebinde bulunulamıyor. Anıtlaşmış hesaplar, platformdaki diğer sosyal medya kullanıcılarına önerilmiyor. Yani “tanıyor olabileceğiniz kişiler” listesinde yer almıyor. Ayrıca ölen kişinin arkadaş olduğu hesaplara doğum günü hatırlatmaları da gönderilmiyor.

Google, bir hesabın belirli bir süre boyunca aktif olmaması halinde ne olacağına karar vermeleri için kullanıcılarına farklı seçenekler sunuyor

Bu doğrultuda, ölen kişinin yakınları YouTube, Gmail ve Google Resimler gibi uygulamalardaki dijital mirası üzerinde söz sahibi olabiliyor.

X (Twitter) ise ölen kişinin hesabını “anı” hesabına dönüştürmeye izin vermiyor. Tek seçenek hesabın tümüyle kaldırılması

Ölen kişinin dijital mirası bazı durumlarda çeşitli suç olaylarının merkezinde yer alabiliyor

Örneğin siber hırsızlar ölen kişilerin verilerini, fotoğraflarını, diğer içeriklerini veya sosyal medya hesaplarını ele geçirerek kişinin öldüğünden haberi olmayan bazı yakınlarına mesaj atıyor ve yakınlardan para almaya çalışıyor. Bunun yanı sıra ölen kişinin adıyla açılan sahte hesaplar da türlü suç faaliyetleri için kullanılabiliyor. Bu bakımdan ölen kişinin dijital mirasına sahip çıkılması da büyük bir önem taşıyor.

Dijital miras, ölen kişinin yakınlarının duygusal travma yaşamaması için de üzerinde düşünülmesi gereken bir kavram

Bu doğrultuda dijital vasiyet de oldukça önemli bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Uzmanlar, kişinin ölmeden önce dijital vasiyet hazırlamasını tavsiye ediyor, sosyal medyadaki varlığına ne olacağına karar vermesi gerektiğini belirtiyor.

Dijital vasiyet nasıl hazırlanır?

Uzmanlara göre her şeyden önce kişinin öldükten sonra sosyal medyadaki varlığına ne olmasını istediğine karar vermesi gerekiyor. Hesapların bir anı hesabına dönüştürülmesi, kapatılması veya bir başka kişi tarafından aktif tutulması seçenekler arasında yer alıyor. Ayrıca pek çok uzman isim, sosyal medyadaki fotoğraf ve video arşivinin indirilerek bunları bir aile üyesine aktarmanın yerinde bir eylem olacağı görüşünde. Sosyal medya platformlarının kişinin dijital mirasına bekçilik etmek gibi bir sorumluluğu olmadığını dile getiren uzmanlar, ölmeden önce dijital vasiyet hazırlamanın özellikle veri güvenliği söz konusu olduğunda da son derece önemli olduğunu ifade ediyor. 

Kaynak: 1